Laravel Nedir ve Nasıl Kullanılır? Güncel Rehber

Bu yazıyı okumaya geldiyseniz Laravel'i öğrenmek istiyor veya 'öğrenmeli miyim?' diye merak ediyor olabilirsiniz. Direkt olarak şuna cevap verebilirim evet bence öğrenmelisiniz! Laravel PHP üzerine kurulmuş harika bir framework. Belki 'framework' kavramını bilmiyor olabilirsiniz ona da basit ve anlayabileceğiniz şekilde değinelim.

Basit Bir Şekilde Framework Nedir?

Framework yazılım dillerinin üzerine kurulmuş bir yapıdır diyebiliriz. Frameworkler bir yazılım dili üzerine kurulur ve işi çok kolaylaştırır. Yazılım dilleri temel olarak size bir yapı vermez ama Frameworkler genelde yazılımcıları düşünerek kurulur. Bu yüzden örneğin PHP yazarken "Keşke şöyle bir özellik olsa da hızlıca bu işlemi yapabilsem!" gibi sorularınıza Frameworkler yetişir. 

Bu yüzden eğer yazılım konusunda gelişmek ve ilerlemek istiyorsanız frameworkler şarttır diyebiliriz ve bir çok iş ilanında da bu frameworkleri görmekteyiz.

Laravel Öğrenmeden Önce PHP Öğrenmek Şart Mı?

Bu soru çok sorulan ve merak edilen bir soru olarak karşımıza çıkmakta. Bir çok insan direkt yazılım dilini öğrenmektense framework'ü öğrenmeye yönelebiliyor. Peki PHP bilmeden Laravel öğrenebilir miyiz? Bu soruya evet diyebiliriz. Tabi burada bir kaç nokta var ve bunu atlamamak gerekiyor. Daha önce hiç bir yazılım diliyle uğraşmadıysanız direkt Laravel öğrenmenizi kesinlikle önermem. Çünkü ilk olarak yazılımın temel mantığını anlamadan Laravel'e geçmek kafanızı çok karıştırabilir ve 'Ben asla yazılım öğrenemeyeceğim!' gibi düşünceleri aklınıza sokabilir. 

Bu yüzden ilk önce bir yazılım dilinde iyi olduğunuza emin olun. Tabi yine de Laravel öğrenmeden önce PHP öğrenmenizi tavsiye ederim. Sonuçta Laravel, PHP üzerine kurulmuş bir sistem olduğundan bazı durumları daha iyi kavramanıza yardımcı olacaktır.

Eğer hiç bir yazılım tecrübeniz yoksa size tavsiye edebileceğim adımlar ilk önce temel bir yazılım diliyle başlamanız olacaktır. Örneğin "Python veya C#". Python genel olarak daha kolay olduğundan ilk olarak Python ile başlamanızı çoğu insan tavsiye eder. C# biraz daha zor bir yazılım dili olsa da başlamak için iyi bir yazılım dilidir diyebilirim. Sonrasında ise "HTML, CSS, JavaScript, PHP" ve son olarak da Laravel'i öğrenebilirsiniz.

Laravel Nedir ve Laravel İle Ne Yapabilirim?

Laravel web siteleri oluşturmak için bir frameworktür. Frameworkler hala biraz kafanızı karıştırıyor olabilir ama merak etmeyin kullandıkça daha çok anlayacaksınız. Hatta gelecek de Frameworkler üzerine kurulmuş Frameworkleri görünce biraz aklınız çıkabilir (bknz. Next.js).😝 Ama size güveniyorum! Peki Laravel ile neler yapılabilir? Laravel ile genel olarak web üzerinde her şeyi yapabilirsiniz diyebiliriz. Çünkü Laravel içerisinde bulundurduğu Blade framework'ü sayesinde Full Stack bir framework!😵‍💫 Bu durum kafanızı biraz karıştırmış olabilir. "Full Stack NE? BLADE NE? NE DİYORSUN SEN???" gibi sorularınıza siz sinirlenmeden cevap verelim. Tabi zamanımız kısıtlı olduğu için ve yazımızın amacı sadece Laravel olduğu için bunları basitçe ve kısaca anlatacağım. İlk öncelikle Frontend sonra Backend ve en son olarak ise Full Stack'in ne olduğuna bakalım.

Frontend Framework Nedir?

Frontend frameworkler, ara yüzü ve kullanıcıların gördüğü bölümleri oluşturmakla görevli frameworklerdir. Örneğin, bir sosyal medyadaki paylaşımların arayüzü genelde frontend frameworklerin sunduğu 'component' ile oluşturulur. "Peki amacı ne ki aynısını ben HTML CSS ile de yaparım?" diye düşünüyorsanız biraz küçük düşündüğünüzden dolayı. Büyük projelere geçtiğinizde yüzlerce hatta binlerce sayfanız olacak ve bunları bir framework kullanmadan yönetmek imkansız olacaktır. Frameworkler sayesinde kodların tekrarlanması ve performans gibi sorunlar da çözüm bulur. Tabi tecrübe edindikçe tam olarak neden kullandığımızı daha iyi anlayacağınıza inanıyorum.

Backend Framework Nedir?

Backend frameworkler, frontend frameworklerin tam tersidir diyebiliriz. Backend frameworkler, arka yüzü kontrol eder ve genel olarak verilerin işlenmesi ile görevlidir. Örneğin, bir iletişim formuna yazdığınız bilgilerin sitenin yöneticisine iletilmesi backend frameworkler sayesindedir veya bir siteye kayıt olmanız ve giriş yapmanız gibi verilerin işlenmesi ve kontrol edilmesi gereken şeyler backend tarafından yapılır. Tabi bu işlemleri framework kullanmadan sadece backend yazılım diliyle de yapabilirsiniz. Tabi backend frameworkler ekstra güvenlik ve sizin düşünemeyebileceğiniz sorunları arka planda halletmesi sayesinde tercih edilmekte ve hayatımızı kolaylaştırmakta.

Full Stack Framework Nedir?

Çok da uzatmaya gerek olduğunu düşünmüyorum ve kısa ve açıklayıcı bir şekilde hem frontend hem de backend işlemlerini yapan frameworklerdir.

Yorulduğunuzu biliyorum veya "Yeter be Laravel'i nasıl kullanırım onu anlat!" diyor olabilirsiniz. Ama bunu unutmayın temel her zaman en önemli şeydir ve çoğu insan bu aşamayı geçiyor. Sanırım yeterince açıklama yaptık o yüzden Laravel'e geçiş yapabiliriz. Aklınızda soru kaldıysa da yorumlara yazabilirsiniz.

Laravel Nasıl Kurulur?

Laravel kullanmaya başlamak için ilk önce bir kaç şeye ihtiyacımız var bunlardan birisi bir kod editörü. Umarım buna sahipsinizdir benim tavsiyem Visual Studio Code. Çoğu insan Türkiye'de Visual Studio ve Visual Studio Code'u karıştırabiliyor buna dikkat edin. Visual Studio Code; bir yazı editörü, Visual Studio, bir IDE'dir. "IDE ne? Farkı ne?" gibi sorularınız varsa onlara da başka zaman cevap verebiliriz çok da kafa yormanıza gerek yok. Visual Studio Code, Laravel kodlarımızı yazacağımız yer olacak.

XAMPP Kurma

XAMPP bizim bilgisayarımıza bir server kurma ve veri tabanını yönetme gibi işlemler uygulayabilecek bir yazılımdır diyebiliriz. XAMPP'ı indirmek için buraya tıklayabilirsiniz. Eğer XAMPP'ı nasıl kuracağınızı bilmiyorsanız aşağıdaki örnek videodan yardım alabilirsiniz:

Composer Kurma

Diğer ihtiyacımız olan şey ise Composer. İlk öncelikle XAMPP'ı kurmayı unutmayın çünkü XAMPP'ı kurmazsanız Composer'ı kuramazsınız. Composer kurulurken sizden istenilen yolu XAMPP sayesinde oluşturuyoruz bu yüzden ilk önce XAMPP'ı kurun. Composer ise Laravel'i kurmamıza ve Laravel'in sistemini kullanmamızı sağlayan terminal kodlarını sağlayacaktır. Bu durumda da kafanızı çok yormayın hepsini zamanla daha iyi anlayacaksınız. Composer'ı kurmak biraz karışık gelebilir bu yüzden bir video izleyerek veya sitedeki dokümantasyonu okuyarak indirebilirsiniz. Örnek olarak Composer'ı nasıl kurabileceğinizi anlatan bir videoya da buradan ulaşabilirsiniz:

Laravel Nasıl Çalıştırılır?

Ve sonunda yolculuğa hazırsınız! Sırada ise artık Laravel'i kullanmak var! Bu yazıda size basit bir web sitesi yapımını göstereceğim ve Laravel'i nasıl kullanacağınızı daha iyi anlamış olacaksınız. İlk öncelikle Visual Studio Code'u açalım.

Bu aşamada örneğin masaüstünüze bir klasör oluşturabilirsiniz. Bu klasörü açtıktan sonra büyük ihtimalle bu tarz bir ekranla karşılaşacaksınız.

Sonrasında Laravel projemizi kurmamız için bir terminale ihtiyacımız var. Visual Studio Code'da bunu ' CTRL+" ' tuş kombinasyonuyla yapabilirsiniz. Ctrl'nin yanındaki tuşun ne olduğunu anlamadıysanız merak etmeyin. Genelde "Tab" tuşunun üzerinde olan ve "é" olan tuşa basmanız gerekmekte. Sonrasında ise terminalimiz açılacaktır. Bu bölüme "composer create-project laravel/laravel ilk-projem" yazmanız gerekmekte. Tabi sondaki ilk-projem yazısını projenizin adına göre değiştirebilirsiniz. Sonrasında ise Composer'ın büyüsünü izleyin! 🥳

Bu aşamaları doğru bir şekilde yaptıysanız bu şekilde bir ekran alacaksınız ve sol tarafta proje dosyanızı açarsanız Laravel proje dosyalarınızı göreceksiniz! İlk aşamada "Çok fazla dosya var bunları nasıl öğreneceğim???" diye düşünebilirsiniz ama öğrenmeye başladığınızda aslında o kadar da karmaşık olmadığını ve çoğu dosyayı kullanmadığımızı göreceksiniz.

Laravel çok nazik olduğundan bizim için temel olarak bir site tasarlamış. Bunu görmek için ilk önce XAMPP'ı açmamız gerekmekte. XAMPP'ı açıp Apache ve MYSQL seçenekleri için 'Start' tuşuna basın. Bu serverimizi çalıştıracak ve ilerde veri tabanı kullanmak istersek onu başlatacaktır. Sonrasında ise geri terminalimize dönerek ilk önce "cd *projenizin-ismi*(ilk-projem)" yazarak projenizi seçmeniz gerekmekte. Bu aşamayı unutmayın yoksa hata yaşayabilirsiniz. Sonrasında ise "php artisan serve" komutunu yazmanız gerekmekte. Sonrasında ise sitemiz açılmaya hazır olacak!

Sitemizi açmak için http://127.0.0.1:8000/ linkine gitmeniz gerekmekte. Terminaldeki linke CTRL tuşuna basılı tutarken sol tıklarsanız tarayıcınızda açacaktır. Ve Laravel siteniz artık gözünüzün önünde! Ayrıca unutmamanız gereken bir şey ise bu aşamaları yaparken hatalarla karşılaşabilirsiniz! Bu çok doğal ve ben de çok kez yaşadım. Dünya benden nefret ediyor diye kafayı yediğinizi fark edebilirsiniz ama maalesef ki bu da yazılımcı olmanın yanında gelen kabullenmemiz gereken bir şey. HATALAR!!! Eğer herhangi bir hata yaşıyorsanız tercih ettiğiniz arama motorlarında araştırma yaparak hataları çözmeyi deneyin. Unutmayın ki bu çok can sıkıcı hatalardan dolayı pes etmek hiç de iyi bir fikir değildir. Eğer herhangi bir hata yaşamadıysanız muhtemelen bu şekilde bir siteyle karşılaşmışsınızdır:

Ne kadar hoş gözüken bir site olsa da bizim isteklerimizi karşılayan bir site değil bu yüzden sıfırdan başlamamız gerek. Bazen hayatta da bu tavsiyeyi kullanmamız gerek olabiliyor. Her neyse o da başka bir yazının konusu. Şimdi bu siteyi nasıl düzenleyeceğimize bakalım.

Visual Studio Code'a geri dönelim ve sol menüdeki klasörler bölümünden "resources > views > welcome.blade.php" sayfasına geçiş yapalım. Burada belki tanıdık yüzlerle karşılaşabilirsiniz. Buradaki her şeyi silip yerine kendi istediğimiz şeyleri yazabiliriz. HTML bilginiz olduğunuzu varsayarak örneğin bir başlık ekleyelim ve sayfayı yenileyelim.

Harika burası yukarda da bahsettiğimiz Frontend bölümü diyebiliriz. Şimdi biraz da arka kısma yani backend bölümüne geçelim. Bunun için ilk olarak "routes > routes.php" dosyasını açabiliriz. Burası belki biraz tanıdık gelmeyebilir ama korkmayın öğrenmek için buradasınız! İlk olarak şu kodu biraz inceleyelim:

Route::get('/', function () {    return view('welcome');});

Burada temel olarak bir rota tanımlıyoruz ve '/' linkine yani ana sayfaya gittiğimizde bir tür fonksiyonun çalışmasını istiyoruz. Fonksiyonun içinde ise welcome adında bir view geri döndürüyoruz. Peki bunlar ne demek? Eğer hatırladıysanız düzenlediğimiz dosyanın adı da welcome.blade.php'di. Bu tesadüf değil. Eğer "/" sayfasına gidersek bize welcome sayfasını göster demiş oluyoruz temel olarak. Burada bir yazı atayıp sayfada nasıl göstereceğimize bakalım. Örneğin "Yeldan Tech" yazalım ve "İlk Projem" yazısının altına ekleyelim.

İlk olarak rotamızın içine bir veri atıyoruz sonrasında compact kodu ile bu yazıyı welcome sayfasına bağlıyoruz. En son olarak da welcome.blade.php sayfasında Blade frameworkunun sağlamış olduğu "{{ }}" yazım yöntemiyle içerisine verimizin adını ekliyoruz. Ve gördüğünüz gibi sitenizde yazı görünmüş oldu!

Sonuç

Laravel gördüğünüz gibi eğlenceli ve kolay bir framework. Göstermiş olduğumuz örnekte basit bir şekilde Laravel'in mantığını sizin kafanızı karıştırmadan anlatmaya çalıştım. Tabii Laravel bundan çok daha gelişmiş bir sistem. Eğer çok isterseniz bir Laravel kursu da yayınlayabiliriz. Şimdilik Laravel'in ne olduğunu ve ne amaçlı kullanıldığını umarım anlamışsınızdır. Aklınızdaki soruları yorum olarak yazabilirsiniz. Başka yazılarda görüşmek üzere!

Powered by Froala Editor